top of page

Ιστορικά στοιχεία

Ιστορικά Στοιχεία της περιοχής των Πατησίων

 

Τα Πατήσια είναι μια από τις πρώτες συνοικίες που αναπτύχθηκαν και πυκνοκατοικήθηκαν στην Αθήνα. Τα ίχνη του παρελθόντος (παλιά κτίρια, εκκλησίες, μνημεία, πλατείες, ιδρύματα) είναι διάσπαρτες μαρτυρίες του ιστορικού παρελθόντος. Υπάρχουν διάφορες εκδοχές για την προέλευση του τοπωνυμίου «Πατήσια»:

  • Κατά τον Κώστα Μπίρη προέρχεται από τον αρχαίο δήμο Βατή (επιρρηματικός τύπος Βατήσι-μπατήσι-Πατήσια).

  • Κατά τον Δημήτριο Καμπούρογλου, το όνομα οφείλεται σε έναν Τούρκο κτηματία που ονομαζόταν Πατίς-Αγά.

  • Κατά άλλους, λέγεται ότι στο παρελθόν ονομάζονταν Αγά-Πατήσια από τη φράση «Αγά…πάτα ίσια!» που φώναζαν τα παιδιά της περιοχής σε ένα μεθύστακα Τούρκο αγά που τρίκλιζε διαρκώς και τα καταδίωκε.  Επικρατέστερη βέβαια φαίνεται να είναι η άποψη του αρχιτέκτονα και λαογράφου Κώστα Μπίρη σύμφωνα με την οποία τα Πατήσια πήραν το όνομά τους από τον αρχαίο Δήμο Βάτης και συγκεκριμένα από τον επιρρηματικό τύπο Βάτησι.

  • Ο Φιλαδελφεύς υποστηρίζει ότι πρόκειται για παραφθορά της αρχαίας ονομασίας «Παραδείσια».

Η Οδός Πατησίων κατασκευάστηκε το 1841 κατά τη διάρκεια της Δημαρχίας Καλλιφρονά και πολύ σύντομα έγινε ο πιο αγαπημένος εξοχικός περίπατος των Αθηναίων.

 

Στα τέλη του 19ου αιώνα τα Πατήσια ήταν ένα απομακρυσμένο προάστιο των Αθηνών γεμάτο ελαιώνες, αμπέλια, κήπους με οπωροφόρα δέντρα και λίγες εξοχικές επαύλεις που ανήκαν σε πλούσιους Αθηναίους. Συνδέθηκαν με τη γιορτή της Άνοιξης, καθώς κάθε Πρωτομαγιά οι Αθηναίοι πήγαιναν να «πιάσουν τον Μάη» στην πλατεία Ανθεστηρίων (μετέπειτα Αγάμων και Αμερικής).

Τα Πατήσια στα τέλη του 19ου αιώνα.  Διακρίνονται από αριστερά τα κτίρια  του Πολυτεχνείου και του Μουσείου και η οδός Πατησίων.

Τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα η οικοδομική δραστηριότητα γύρω από την οδό Πατησίων ήταν μεγάλη και δημιουργήθηκαν οι συνοικίες Λυσσιατρείο, πλατεία Κολιάτσου, Αγ. Λουκάς και Κλωναρίδου. Μετά την άφιξη των προσφύγων το 1922, δημιουργήθηκαν στα βόρεια των Πατησίων οι προσφυγουπόλεις Νέα Ιωνία, Νέα Χαλκηδόνα, Νέα Φιλαδέλφεια, Περισσός. Τις επόμενες δεκαετίες τα Πατήσια έπαψαν να είναι ένα απομακρυσμένο προάστιο και σταδιακά ενώθηκαν με το κέντρο της Αθήνας και τους γύρω συνοικισμούς. Μετά το 1950 άλλαξαν όψη με την αντιπαροχή και την πυκνή δόμηση και μετατράπηκαν σε μια από τις πιο πυκνοκατοικημένες συνοικίες της Αθήνας.

 

Άνω Πατήσια: Η περιοχή αυτή είναι κυρίως τα «Πατήσια» των παλαιών Αθηναίων. Το τέρμα της οδού Πατησίων, η «Αλυσίδα», όπου και ο σημερινός σταθμός Άνω Πατησίων ήταν επίκεντρο εορτασμού της Πρωτομαγιάς, με πολλές εξορμήσεις των Αθηναίων εκείνη την εποχή του έτους. Η περιοχή ορίζεται στα βόρεια από την Ριζούπολη, βορειοανατολικά και ανατολικά από τον συνοικισμό Κυπριάδου και το Γαλάτσι, νοτιοανατολικά και νότια από την Κυψέλη και τα Κάτω Πατήσια, και δυτικά από τον ποταμό Κηφισό. Βορειοδυτικά εκτείνονται οι Δήμοι Νέας Χαλκηδόνας και  Νέας Φιλαδέλφειας, με όριο τον χείμαρρο Ποδονίφτη, αριστερό παραπόταμο του Κηφισού.

 

Κάτω Πατήσια: Τα Κάτω Πατήσια έχουν ως κύριο οδικό άξονα την οδό Αχαρνών αντί της Πατησίων. Στην Αχαρνών βρίσκεται και ο ομώνυμος σταθμός Κάτω Πατησίων. Ορίζονται στα βόρεια-βορειοανατολικά από τα Άνω Πατήσια, στα ανατολικά από την Κυψέλη, νότια από τον Άγιο Νικόλαο, νοτιοδυτικά από τα Θυμαράκια και τα Σεπόλια, δυτικά από τον ποταμό Κηφισό και την τοποθεσία «Τρεις Γέφυρες», όπου η Εθνική Οδός Αθηνών-Λαμίας περνά πάνω από τον Κηφισό και τις σιδηροδρομικές γραμμές Αθηνών-Πελοποννήσου (κλειστές) και Αθηνών-Θεσσαλονίκης, σε ένα αξιόλογο για την εποχή του τεχνικό έργο. Είναι γενικώς πιο πυκνοκατοικημένη περιοχή σε σχέση με τα Άνω Πατήσια. Από την ονομασία της Εκκλησίας μας η στενή περιοχή των Κάτω Πατησίων πήρε το προσωνύμιο «Όπλα» ή «Στα όπλα».

bottom of page