​

Γιατί να εξομολογηθώ; Είναι απαραίτητο για όλους;

Μόνο ένας αναμάρτητος δεν χρειάζεται εξομολόγηση. Ο άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος γράφει ότι όποιος θεωρεί τον εαυτό του αναμάρτητο βρίσκεται σε πλάνη και μακριά από την αλήθεια (Α΄ Ἰω. 1, 8). Αλλά και ο μόνος αναμάρτητος, ο Χριστός, δέχτηκε το βάπτισμα της μετανοίας από τον Πρόδρομο και έδειξε την αναγκαιότητα του μυστηρίου. Γι’ αυτό η εξομολόγηση αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της ορθόδοξης χριστιανικής ζωής.

 

Τι πρέπει να πω στην εξομολόγηση;

Στην εξομολόγηση εξετάζουμε τα αισθήματα, τις σκέψεις, τα λόγια, τις πράξεις, τη συμπεριφορά, τις συνήθειες, τις αξίες, τις προτεραιότητες, τους στόχους, την κατεύθυνση και τον τρόπο της ζωής μας.

 

Δε σκότωσα, ούτε έκλεψα… τι να εξομολογηθώ;

Όταν έχουμε τέτοια απορία, αποκαλύπτουμε ότι δεν γνωρίζουμε τη διδασκαλία του Χριστού. Επειδή ο Χριστός μας διδάσκει ότι και οι αμαρτωλοί λογισμοί ακόμα μας απομακρύνουν από τον Θεό. Επίσης, αμαρτάνουμε όχι μόνο όταν πράττουμε κάτι κακό, άλλα και όταν δεν εφαρμόζουμε το καλό.

 

Τι είναι αμαρτία;

Όταν το μικρό παιδί θα πάει να βάλει το δάχτυλο στην πρίζα, η μητέρα του, για να το προφυλάξει, θα το μαλώσει, και θα του πει να μην το ξανακάνει. Κατά τον ίδιο τρόπο και ο Θεός, ο,τιδήποτε μας βλάπτει, μας ζητά να αποφύγουμε να το κάνουμε. Και αυτό ονομάζεται αμαρτία.

Επίσης, αμαρτία θεωρείται οποιαδήποτε πράξη αποκόβει και αποξενώνει τον άνθρωπο από τον Θεό και από το σώμα της Εκκλησίας.

Αμαρτία είναι κάθε ενέργεια αυτοκαταστροφής. Είναι μια επικίνδυνη αρρώστια της ψυχής που μας απομακρύνει από τον Θεό και μας οδηγεί στον ψυχικό θάνατο.

 

Τι είναι μετάνοια;

Μετάνοια σημαίνει ολοκληρωτική αλλαγή ζωής, την άρνηση της αμαρτίας, την αλλαγή νοοτροπίας. Εξομολόγηση είναι το άδειασμα του δηλητηρίου που υπάρχει στην ψυχή μας. Θεωρείται η συνέχεια της μετάνοιας και πραγματοποιείται με την ενώπιον του πνευματικού ομολογία των αμαρτιών μας.

Όταν αποφασίσουμε να εξομολογηθούμε, δεν πάμε απλά στον πνευματικό και περιμένουμε να μας ρωτήσει, να μας ανακρίνει ή να μαντέψει τις αμαρτίες μας. Πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για το τι θα πούμε, έχοντας ήδη κοιτάξει μέσα στην ψυχή μας με ειλικρινή ματιά. Βέβαια αυτό απαιτεί πόλεμο με τον εγωισμό μας και με τον φόβο μας να παραδεχτούμε την αμαρτωλότητά μας.

Από τη στιγμή που θα συνειδητοποιήσουμε σε τι κατάσταση βρίσκεται η ψυχή μας, περνάμε στο στάδιο της μετανόησης, όπου θέλουμε να την εξυγιάνουμε, αναζητώντας την γιατρειά της. Τότε ακριβώς είναι η κατάλληλη στιγμή να πάμε στον πνευματικό να εξομολογηθούμε και να ελευθερώσουμε όλα τα δαιμόνια που έχουν φωλιάσει στην ψυχή μας.

Πολλές φορές, βέβαια, όταν αναλογιζόμαστε τις αμαρτίες μας, κατακλυζόμαστε από βαριά αισθήματα ενοχής. Όμως αυτά δεν έχουν καμία σχέση με την μετάνοια, η οποία είναι μόνο έμπρακτη. Ο Θεός γνωρίζει (ως δημιουργός μας) την αδύνατη φύση μας και δεν απαιτεί να είμαστε αναμάρτητοι. Το μόνο που θέλει είναι να γνωρίζουμε την κατάστασή μας, τις ατέλειές μας και να βρισκόμαστε σε πορεία μετανοίας.

 

 

 

Οι αμαρτίες υποδιαιρούνται σε τρεις βασικούς τομείς:

 

1. Η σχέση μας με το Θεό.

 

Έλλειψη παραδοχής ότι υπάρχει ο Θεός. Έλλειψη ζωντανής σχέσης με το Θεό.

Κλονισμός πίστεως και εμπιστοσύνης στον Θεό στις οποιεσδήποτε δυσκολίες.

Ολιγοπιστία, αμφιβολία, γογγυσμός.

Αδιαφορία για προσευχή, νηστεία, θεία λατρεία, εκκλησιασμό, θεία μετάληψη, μελέτη Αγίας Γραφής.

Βλασφημία (ακόμα με το λογισμό).

Όρκοι, επιορκία, ψευδορκία, τάξιμο.

Μαγεία, μαντεία, αστρολογία, πίστη στην τύχη-όνειρα, προλήψεις, δεισιδαιμονίες, ξεμάτιασμα, κτλ.

Αίρεση, παραθρησκεία, αποκρυφισμός, γιόγκα, κτλ.

 

2. Η σχέση μας με τον πλησίον.

Έλλειψη αγάπης για τον πλησίον, αδιαφορία, υποτίμηση, περιφρόνηση.

Μίσος, φθόνος, έχθρα, εκδικητικότητα, ασυγχωρησία, πικρία, ζήλεια.

Κατάρες, ύβρεις, ειρωνεία, κοροϊδία, διαπληκτισμός, χειροδικία, φόνος, έκτρωση.

Κατάκριση, καταλαλιά, κουτσομπολιό, συκοφαντία, καχυποψία, περιέργεια.

Ψεύδος, ανειλικρίνεια, ανεντιμότητα, κολακεία.

Κλοπή, κατάχρηση, καταστροφή ξένης περιουσίας.

Αγνωμοσύνη, αχαριστία, αναίδεια, θρασύτητα, έλλειψη σεβασμού.

Σκανδαλισμός άλλων με τη ζωή μας, τη συμπεριφορά μας, την εμφάνισή μας, κτλ.

Παράλειψη καλού και ελεημοσύνης.

Έλλειψη υποχωρητικότητας και αλληλοκατανόησης, πείσμα.

Έλλειψη ενδιαφέροντος και αφιέρωσης χρόνου στην οικογένειά μας.

Αδικαιολόγητες επεμβάσεις στη ζωή και τις αποφάσεις των παιδιών μας, υπονόμευση των προσπαθειών τους και του δεσμού τους.

Έλλειψη προσευχής για τα παιδιά μας, έλλειψη καλού παραδείγματος.

Μοιχεία.

Ασυνειδησία, απάτη, νοθεία στην εργασία ή στο εμπόρευμα.

Αισχροκέρδεια, κατάχρηση, παρανομία, τοκογλυφία, πλαστογραφία, κλοπή, αδικία.

Ανεντιμότητα στις συναλλαγές μας.

Κακομεταχείριση, εκμετάλλευση των υπαλλήλων.

 

3. Η σχέση μας με τον εαυτό μας.

Αδιαφορία για την πνευματική ζωή.

Ανευθυνότητα, αμέλεια.

Φοβίες, αυτοκαταστροφικές τάσεις.

Υπερβολικές διασκεδάσεις, χαρτοπαιξία, λαιμαργία, μέθη, ναρκωτικά.

Υπερβολική προσκόλληση στην ύλη.

Φιλαργυρία, απληστία, σπατάλη, πλεονεξία, πλούτος, υπερκαταναλωτισμός, πολυτέλειες, ατομισμός, ιδιοτροπίες.

Υποκρισία.

Αισχρολογία, αργολογία, φλυαρία.

Θυμός, οργή.

Αγάπη για επαίνους.

Υπερηφάνεια, εγωισμός, υπεροψία, φιλαρχία, μεγαλομανία.

Πείσμα, ισχυρογνωμοσύνη, δαιμονική αυτοπεποίθηση, ιδιοτροπία.

Αμαρτίες και πειρασμοί της σάρκας (ετερόφυλοι και ομόφυλοι).

Ανάγνωση ή θέαση ανήθικων έργων (βιβλία, περιοδικά, ταινίες, κτλ.).

Ανήθικες σκέψεις, φαντασιώσεις, κτλ.

Πορνεία, μοιχεία, αυνανισμός, κτλ.

 

            Υπάρχει βέβαια και άλλος διαχωρισμός των αμαρτιών, σε εκείνες που γίνονται με τις πράξεις, με τα λόγια και με τα έργα.

 

 

 

Μερικές συμβουλές για την εξομολόγηση:

Δεν εξομολογούμαστε ξανά αμαρτήματα που έχουμε εξομολογηθεί και δεν έχουμε επαναλάβει. Πρέπει να εξομολογούμαστε μόνο τα δικά μας αμαρτήματα και να κρίνουμε μόνο τους εαυτούς μας. Δεν φλυαρούμε και δεν μπαίνουμε σε λεπτομέρειες. Μετανοούμε πραγματικά (έμπρακτα) και όχι μόνο στα λόγια (επιφανειακά). Μια σωστή εξομολόγηση προαπαιτεί βαθιά αυτογνωσία.

Δεν εξομολογούμαστε σε εικόνες ή σε δικούς μας ανθρώπους, διότι δεν μπορούν να μας συμβουλέψουν κατάλληλα και να μας δώσουν άφεση αμαρτιών. Ευτυχώς που οι Ιερείς δεν είναι αναμάρτητοι και έτσι μπορούν να καταλάβουν καλύτερα την αδυναμία μας απέναντι στην αμαρτία. Πρέπει να ντρεπόμαστε όταν κάνουμε την αμαρτία και όχι όταν την εξομολογούμαστε. Η Εκκλησία είναι το τέλειο θεραπευτήριο ψυχών. Δεν πρέπει να μας πιάνει απελπισία και απόγνωση ότι για μας δεν υπάρχει γιατρειά. Ασυγχώρητη αμαρτία είναι μόνο η αμετανόητη. Δεν θα κολαστούμε γιατί αμαρτήσαμε, αλλά γιατί δε μετανοήσαμε.

Δεν πρέπει να αναβάλλουμε τη μετάνοια και εξομολόγησή μας. Δεν έχουμε υπογράψει συμβόλαιο με τον θάνατο. Το σήμερα είναι δικό μας, το αύριο όχι.

Η εξομολόγηση πρέπει να γίνει με ταπείνωση, φόβο Θεού, ακρίβεια και όχι υπερβολές. Ομολογούμε συγκεκριμένες αμαρτίες και δεν είμαστε γενικοί και αόριστοι (π.χ. είμαι αμαρτωλός). Δε ζητάμε από τον Ιερέα να μας ρωτήσει εκείνος. Η εξομολόγηση δεν είναι ανάκριση. Δε μεταφέρουμε ευθύνες σε άλλους, ούτε αναφέρουμε άλλους. Δεν αναφέρουμε τα καλά μας έργα. Δεν αποκρύπτουμε τίποτα, γιατί δεν μπορούμε να ξεγελάσουμε τον Θεό.

Όταν τελειώσουμε την εξομολόγηση, τότε ο πνευματικός με τη βοήθεια του Θεού θα μας συμβουλεύσει και θα μας κατατοπίσει πως θ’ αγωνιστούμε για να διορθώσουμε την πορεία μας.

Η μετάνοια είναι ένας ατελείωτος δρόμος, μια διαρκής κατάσταση που δε σταματάει ποτέ. Αν ξανακυλίσουμε στην αμαρτία, τότε δεν απελπιζόμαστε. Το ιατρείο της μετάνοιας είναι πάντα ανοιχτό. «Το να πέσει κανείς είναι ανθρώπινο. Το να μείνει κανείς στην πτώση, είναι σατανικό». Όλη μας η ζωή πρέπει να είναι πορεία μετάνοιας, αλλά και προετοιμασίας για τη Θεία Κοινωνία.